Brykiety rekreacyjne - do kominka i do grilla 

W dzisiejszych czasach ogrzewanie domu żywym ogniem czy gotowanie nad żarem to już rzadkość – domena górskich schronisk i domków letniskowych.

Nowoczesne paliwa, jak pellet, są dziś standardem: ekologiczne, bezpieczne i wygodne.

Mimo to, wielu z nas wciąż ciągnie do ognia – nie tylko jako źródła ciepła, ale też symbolu domowego ogniska. Nie bez powodu synonimem klimatycznego wieczoru jest kolacja przy świecach, a nie podwieczorek przy LEDach.

Namiastką tej pierwotnej więzi z ogniem pozostaje dziś weekendowy grill czy wieczór przy domowym kominku.  

Niestety (a może na szczęście), dzięki rozwojowi nauki, jesteśmy dziś świadomi, że dym z drewna nie służy naszemu zdrowiu, a kiełbasa z ogniska to świetna, wakacyjna przygoda, lecz nienajlepszy pomysł na codzienny obiad.

A gdyby tak móc jakoś pogodzić nasze przywiązanie do buzujących płomieni, nie fundując jednocześnie swoim płucom toksycznych wziewów?

Krokiem w tę stronę są brykiety - w tym przypadku brykiety rekreacyjne, przeznaczone do kominków i grillów - przyjrzyjmy się im bliżej.

1. Brykiety drzewne do kominka - alternatywa dla drewna

Brykiet drzewny, zwany także brykietem z wiórów lub brykietem drewnianym to zyskujący na popularności rodzaj opału stosowany zarówno w celach stricte opałowych jak i rekreacyjnych - jako wkład do domowego kominka. 

1.2. Brykiet drzewny - produkcja i charakterystyka

Brykiet drzewny powstaje w wyniku sprasowania zmielonych odpadów drewnianych. Maszyna zwana brykieciarką odpowiada za zmielenie, a następnie ściśnięcie surowca w warunkach wysokiej temperatury powstałej w wyniku tarcia. Podane do brykieciarki drewno powinno być wcześniej wstępnie rozdrobnione z użyciem tzw. rębaka. W procesie brykietowania, drewno uwalnia naturalne spoiwo - ligninę. Dzięki temu gotowe brykiety w formie kostek lub walców mają zbitą konsystencję i wysoką gęstość. 

Wartość kaloryczna brykietów drzewnych oscyluje w granicach 15 - 19 MJ/kg, w zależności od gatunku drewna.

Brykiet drzewny jest łatwy w samodzielnej produkcji, zwłaszcza dla osób mających stały dostęp do wiórów, chrustu, kory czy odpadów drewnianych. Brykieciarka to prosta w obsłudze maszyna, która nie wymaga wysokich kwalifikacji użytkownika.

1.3. Zalety brykietów drzewnych

W procesie brykietowania drewno odparuje część wody zawartej w drzewie. To właśnie wilgoć odpowiada za siwy, drażniący dym płonącego drewna. W wyniku kompresji biomasy poprawiają się parametry spalania drewna - zawartość popiołu spada nawet poniżej 1%.

Brykiety drzewne dzięki swojej wysokiej gęstości spalają się powoli i równomiernie.

Stosowanie brykietów w kominkach gwarantuje także mniejsze zbieranie się sadzy na szybie komory spalania. 

Brykiety zapewniają długo utrzymujący się ogień przy jednoczesnym ograniczeniu niezdrowych wyziewów. 

To dobra alternatywa dla każdego, kto ceni sobie buzujący w  kominku ogień, a jednocześnie nie przepada za zapachem wędzonki przenikającym dywany, zasłony czy ubrania.

2. Brykiety z węgla drzewnego - dla kucharzy i działkowców

Brykietu z węgla drzewnego nie trzeba nikomu przedstawiać. Od kwietnia do późnej jesieni jego widok wita nas przy kasie w każdym supermarkecie. W przeciwieństwie do omawianych wyżej rodzajów opału, brykiet z węgla drzewnego ma zastosowanie jedynie rekreacyjne i nie służy do ogrzewania domów. 

2.2 Produkcja i charakterystyka brykietu z węgla drzewnego

Produkcja tego brykietu rozpoczyna się od wypalenia drewna w kontrolowanych warunkach beztlenowych – w procesie zwanym pirolizą – czego efektem jest powstanie węgla drzewnego. 

Następnie, w myśl definicji brykietu, węgiel ten jest kruszony na drobne frakcje, 

które łączy się z naturalnymi spoiwami, takimi jak skrobia ziemniaczana, mączka drzewna czy glinka. 

Po wymieszaniu, masa trafia do pras formujących, gdzie pod wysokim ciśnieniem uzyskuje kształt typowych, ciemnoszarych poduszek, walców lub kostek.

W odróżnieniu od brykietów drzewnych i innych brykietów opałowych, brykiety grillowe nie muszą być gęste, a ich głównym celem nie jest długotrwałe spalanie, lecz równomierna emisja wysokiej temperatury przez ograniczony czas.

Zazwyczaj zawartość wilgoci i popiołu w brykietach grillowych jest bardzo niska – co wpływa na ich łatwość rozpalania i czystość spalania.

W przeciwieństwie do brykietów z biomasy, brykiety do grilla są wynikiem dosyć skomplikowanego i kilkuetapowego procesu produkcyjnego. Sam proces formowania brykietów przebiega w sposób zbliżony do produkcji innych brykietów, jednak piroliza drewna do postaci węgla drzewnego wymaga wiedzy oraz stałego podtrzymywania odpowiednich warunków, tak, aby drewno nie uległo spaleniu.

Zastosowania brykietu z węgla drzewnego

Brykiet z węgla drzewnego przeznaczony jest przede wszystkim do użytku rekreacyjnego – szczególnie do grillowania i pieczenia na ruszcie. Dzięki swojej strukturze i składowi, zapewnia stałą, równomierną temperaturę, co pozwala precyzyjnie kontrolować proces przygotowywania potraw – od delikatnych warzyw po większe kawałki mięsa.

W porównaniu z klasycznym węglem drzewnym (np. w kawałkach), brykiet grillowy spala się wolniej i bardziej przewidywalnie, co jest szczególnie doceniane przez osoby używające dużych grillów z pokrywą lub planujących dłuższe pieczenie.

Kaloryczność brykietów grillowych z węgla drzewnego wynosi zazwyczaj 28–32 MJ/kg, co czyni je jednym z najbardziej energetycznych paliw w kategorii biomasy. Wysoka wartość opałowa wynika z faktu, że węgiel drzewny to produkt już częściowo przetworzony, zawierający głównie węgiel pierwiastkowy. 

Co ważne, dobrej jakości brykiety grillowe nie zawierają chemii i nie przenoszą nieprzyjemnych zapachów na potrawy. Warto jednak unikać produktów z domieszką sztucznych substancji łatwopalnych – te mogą wpływać na smak jedzenia i jakość powietrza.

Najlepiej wybierać produkty oznaczone certyfikatami FSC lub PEFC – oznacza to, że surowiec pochodzi z lasów zarządzanych w sposób zrównoważony.

Brykiety rekreacyjne - kompromis na dobrych warunkach

Oczywiście, nic nie dorówna prawdziwemu ognisku – pachnącemu żywicą i trzaskającemu iskrami. Wciąż są okazje i miejsca, by takie ognisko rozpalić.

Na co dzień jednak, w kwestii rekreacji, brykiety z powodzeniem zastępują tradycyjny opał z lasu – w sposób wygodny, czysty i bardziej przyjazny dla środowiska.